рд╕्рдЯोрд░ рдк्рд░рдмंрдзрди рдФрд░ рд╕ंрдЪाрд▓рди( Stores Management and Operation)

рд╕्рдЯोрд░ рдоैрдиेрдЬрд░ рд╕्рдЯोрд░ рдХे рд╡ाрддाрд╡рд░рдг рдоें рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓ी рд╕рднी рдЧрддिрд╡िрдзिрдпों рдХे рд▓िрдП рдЬिрдо्рдоेрджाрд░ рд╣ोрддा рд╣ै рдЬैрд╕े, рд╕рдордп рдкрд░ рд╕्рдЯोрд░ рдЦोрд▓рдиा, рд╕्рдЯाрдл рдХा рд╢ेрдб्рдпूрд▓िंрдЧ, рд╕рдлाрдИ, рдорд░्рдЪेंрдбाрдЗрдЬिंрдЧ, рд╕ीрдЖрд░рдПрдо рдЧрддिрд╡िрдзिрдпां, рдЧ्рд░ाрд╣рдХों рдХी рд╢िрдХाрдпрддों рдФрд░ рд╢िрдХाрдпрддों рдХो рд╕ंрднाрд▓рдиा, рд╕्рдЯोрд░ рдХो рдмंрдж рдХрд░рдиा рдЖрджि।

рд╡्рдпाрдкрдХ рджृрд╖्рдЯिрдХोрдг рд╕े рддीрди рдоुрдЦ्рдп рднंрдбाрд░рдг рдк्рд░рдгाрд▓िрдпाँ рд░рд╕ीрджें, рднौрддिрдХ рд░рдЦрд░рдЦाрд╡ рдФрд░ рд░рдЦрд░рдЦाрд╡ рдк्рд░рдгाрд▓ी рд╣ैं। рдкрд░्рдпाрд╡рд░рдг рдоें рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рдЙрдд्рдкाрджрди рдоांрдЧों рдХे рд╕ाрде рдмрджрд▓рдиे рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рдгाрд▓ी рдХो рдкрд░्рдпाрдк्рдд рд▓рдЪीрд▓ा рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП


рджुрдХाрдиों рдХी рдк्рд░рдоुрдЦ рдЧрддिрд╡िрдзिрдпां рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ैं:(The key activities of stores are as follows)


рд╕ाрдордЧ्рд░ी рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि, рдоाрдд्рд░ा рдХी рдЬाँрдЪ, рдиिрд░ीрдХ्рд╖рдг рдХे рд▓िрдП рд╕рдорди्рд╡рдп рдФрд░

рдоाрд▓ рд░рд╕ीрдж рдиोрдЯ рддैрдпाрд░ рдХрд░рдиा

рдЪेрдХ рдХी рдЧрдИ рд╕ाрдордЧ्рд░ी рдХो рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░рдиा, рдЕрд╕्рд╡ीрдХृрддि рдиोрдЯ рддैрдпाрд░ рдХрд░рдиा рдФрд░ рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдмिрд▓ों рдХे рднुрдЧрддाрди рдХे рд▓िрдП рдФрдкрдЪाрд░िрдХрддाрдПं рдкूрд░ी рдХрд░рдиा

рд╕्рд╡ीрдХृрдд рд╕ाрдордЧ्рд░िрдпों рдХा рдЬाрдпрдЬा рд▓ेрдиा рдФрд░ рдЙрди्рд╣ें рдЙрдирдХे рд╕ंрдмंрдзिрдд рд╕्рдеाрдиों рдоें рд╕ंрдЧ्рд░рд╣िрдд рдХрд░рдиा

рдиिрд░्рдЧрдо рд╡ाрдЙрдЪрд░ рддैрдпाрд░ рдХрд░рдиा, рдиिрдкрдЯाрди рдХे рд▓िрдП рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рдиिрд░्рдЧрдорди рдмрдиाрдиा рдФрд░ рдЙрд╕рдХा рд▓ेрдЦा-рдЬोрдЦा рдХрд░рдиा

рдиिрдпрдоिрдд рд░िрдкोрд░्рдЯ рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдЦрд░ीрдж рд╡िрднाрдЧों рдХे рд╕ाрде рд╕ूрдЪрдиा рдХा рдЙрдЪिрдд рд╕ाрдЭाрдХрд░рдг рд╕ुрдиिрд╢्рдЪिрдд рдХрд░рдиा

рдпрд╣ рд╕ुрдиिрд╢्рдЪिрдд рдХрд░рдиा рдХि рднंрдбाрд░рдг рдХी рдЬрдЧрд╣ рд╕ाрдл-рд╕ुрдерд░ी рд╣ो рддाрдХि рд╣ैंрдбрд▓िंрдЧ, рдоूрд╡рдоेंрдЯ рдФрд░ рд╕рднी рдХा рдЕрд╡рд▓ोрдХрди рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХे



рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдФрд░ рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдЙрдкाрдп।(safety and security measures.)

рд╡ेрдпрд░рд╣ाрдЙрд╕िंрдЧ рд╕ंрдЪाрд▓рди рдХी рд╕рдлрд▓рддा рдоें рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рднूрдоिрдХा рдиिрднाрдиे рдХे рд▓िрдП, рднंрдбाрд░рдг рдк्рд░рдгाрд▓ी рдХो рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рд╕े рдбिрдЬाрдЗрди рдХिрдпा рдЬाрдиा рдЪाрд╣िрдП рдХि рдпрд╣ рд╕ाрдордЧ्рд░ी рдХे рдЗрдирдкुрдЯ рдХे рдк्рд░рд╡ाрд╣ рдХो рд╕рдоाрдпोрдЬिрдд рдХрд░ рд╕рдХे рдФрд░ рдмाрд╣рд░ी рд╕्рд░ोрддों рд╕े рдЦрд░ीрджे рдЧрдП рдШрдЯрдХों, рдЗрди-рдк्рд░ोрд╕ेрд╕ рдЗрди्рд╡ेंрдЯ्рд░ी рдФрд░ рддैрдпाрд░ рдХिрдП рдЧрдП рдЖрдЙрдЯрдл्рд▓ो рдкрд░рдо рдЧ्рд░ाрд╣рдХों рдХे рд▓िрдП рдоाрд▓। рдПрдХ рдЧोрджाрдо рдХा рдбिрдЬाрдЗрди, рдЖрдХाрд░ рдФрд░ рд╕्рдеाрди рдк्рд░рдмंрдзрди рд░рдгрдиीрддि рдХा рдПрдХ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣िрд╕्рд╕ा рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП।


рднंрдбाрд░рдг рдХे рддीрди рдмुрдиिрдпाрджी рддрд░ीрдХे рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ैं(Three basic ways of storage are as follows)


рдиिрд╢्рдЪिрдд рд╕्рдеाрди: рд░िрдХॉрд░्рдбिंрдЧ рдХी рдХिрд╕ी рднी рдЬрдЯिрд▓ рдк्рд░рдгाрд▓ी рдХे рдмिрдиा рд╕्рдЯॉрдХ рдЖрд╕ाрдиी рд╕े рдоिрд▓ рд╕рдХрддा рд╣ै, рд▓ेрдХिрди рдЬрдЧрд╣ рдХी рдХाрдлी рдмрд░्рдмाрджी рд╣ोрддी рд╣ै।

рдпाрджृрдЪ्рдЫिрдХ рд╕्рдеाрди: рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖ рдХा рдмेрд╣рддрд░ рдЙрдкрдпोрдЧ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै, рд▓ेрдХिрди рд╕ाрдордЧ्рд░ी рдХे рд╕्рдеाрди рдХे рд▓िрдП рдЕрдЪ्рдЫे рдФрд░ рд╡िрд╕्рддृрдд рд░िрдХॉрд░्рдб рд░рдЦрдиे рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ै।

рдЬ़ोрдирдб рд▓ोрдХेрд╢рди: рдХिрд╕ी рд╡िрд╢ेрд╖ рд╕рдоूрд╣ рдХा рд╕ाрдоाрди рдПрдХ рджिрдП рдЧрдП рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдПрдХ рд╕ाрде рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ीрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै।


рднंрдбाрд░рдг(Warehousing)

рд░рд╕рдж рдк्рд░рдгाрд▓ी рдоें рд░рдгрдиीрддिрдХ рдорд╣рдд्рд╡ рдХा рдПрдХ рддрдд्рд╡। рд╡िрдкрдгрди рдХी рдк्рд░рднाрд╡рд╢ीрд▓рддा рд╕ुрдиिрд╢्рдЪिрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЧोрджाрдо рдХे рд╕ंрдмंрдз рдоें рдПрдХ рдЙрдЪिрдд рдиिрд░्рдгрдп рд▓ेрдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै। рдПрдХ рдиिрд░्рдоाрдг рдХंрдкрдиी рдХी рдЖрдкूрд░्рддि рд╢्рд░ृंрдЦрд▓ा рдоें рдЧोрджाрдо рдПрдХ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдХрдб़ी рдХे рд░ूрдк рдоें рдХाрд░्рдп рдХрд░рддा рд╣ै। рдпрд╣ рдЙрдд्рдкाрджрди, рдмाрдЬाрд░, рдЧ्рд░ाрд╣рдХों рдФрд░ рдЖрдкूрд░्рддिрдХрд░्рддाрдУं рдХे рд▓िрдП рдЗंрдЯрд░рдлेрд╕ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рдХाрд░्рдп рдХрд░рддा рд╣ै। рд╡ेрдпрд░рд╣ाрдЙрд╕िंрдЧ рдХी рдХाрд░्рдпрдХ्рд╖рдорддा рдоें рд╣ोрд▓्рдбिंрдЧ, рдм्рд░ेрдХ рдмрд▓्рдХ рдХो рд╕рдоेрдХिрдд рдХрд░рдиा, рдХ्рд░ॉрд╕ рдбॉрдХिंрдЧ, рдкोрд╕्рдЯрдкोрдирдоेंрдЯ, рдоिрдХ्рд╕िंрдЧ, рдкैрдХेрдЬिंрдЧ рдФрд░ рдЗंрдлॉрд░्рдоेрд╢рди рд╣ैंрдбрд▓िंрдЧ рдЬैрд╕े рдСрдкрд░ेрд╢рди рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ैं। рд╕ाрд░्рд╡рдЬрдиिрдХ, рдиिрдЬी рдФрд░ рдЕрдиुрдмंрдз рднंрдбाрд░рдг рд╡िрднिрди्рди рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд╡ेрдпрд░рд╣ाрдЙрд╕िंрдЧ рдСрдкрд░ेрд╢рди рд╣ैं।

рдЧोрджाрдо рдХा рдЪрдпрди рдХрд░рддे рд╕рдордп, рдЙрдд्рдкाрдж рдХी рдк्рд░рдХृрддि, рдкрд╣ुंрдЪ, рдЙрдкрд▓рдм्рдзрддा, рдмुрдиिрдпाрджी рдвांрдЪे, рдмाрдЬाрд░, рд╡िрдиिрдпрдо рдФрд░ рд╕्рдеाрдиीрдп рдХाрд░рдХ рдЬैрд╕े рдХाрд░рдХ рдк्рд░рднाрд╡िрдд рдХрд░рддे рд╣ैं।

рд╡ेрдпрд░рд╣ाрдЙрд╕ рдиेрдЯрд╡рд░्рдХ рдпोрдЬрдиा рдПрдХ рдЬрдЯिрд▓ рдЧрддिрд╡िрдзि рд╣ै, рдФрд░ рдЬिрд╕рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдкрд░ рдиिрд░्рдгрдп рдХрдИ рдХाрд░рдХों рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рдХрд░рддा рд╣ै рдЬैрд╕े рдЙрдд्рдкाрдж рд╡िрд╢ेрд╖рддाрдУं, рд░рд╕рдж рдХे рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдФрд░ рд╕ंрд╕ाрдзрди рдХी рдЙрдкрд▓рдм्рдзрддा। рдк्рд░рджрд░्рд╢рди рдкैрд░ाрдоीрдЯрд░ рдЕрдиुрдкाрдд рдЬैрд╕े рд╕्рдЯॉрдХ рдЯрд░्рдирдУрд╡рд░, рдмिрдХ्рд░ी рдХी рд▓ाрдЧрдд, рдЕрдзिрднोрдЧ рджрд░ рдЖрджि рдПрдХ рдЧोрджाрдо рдХे рд╕рдлрд▓ рдк्рд░рдмंрдзрди рдоें рд╕рдХ्рд╖рдо рд╣ोрддे рд╣ैं।